RIP Χοσέ Μουχίκα: Ο Πιο Φτωχός Πλούτος της Πολιτικής
Σε ένα μπαρ του Μεντεγίν – από εκείνα τα μέρη που μόνο τουρίστες με άγνοια κινδύνου ή βαρώνοι της κοκαΐνης μπορούν να πληρώσουν το ποτό της νύχτας – έτυχε να καθίσω δίπλα σ’ έναν Ουρουγουανό. Στην αρχή, μου φάνηκε παράταιρος: απλός, χωρίς λούσα, με μάτια καθαρά. Πιάσαμε κουβέντα. Και γρήγορα έπιασα τον εαυτό μου να ρωτάει με θράσος, με το φτηνό τακτ του Ευρωπαίου που νομίζει ότι ξέρει. Βλέπετε, για χρόνια η φράση “Ουρουγουανός τουρίστας” είχε στο μυαλό μου την ίδια βαρύτητα με το “Αλβανός τουρίστας” στα ’90s στην Ελλάδα – μια ταμπέλα κοινωνικής υποψίας. Εκείνος χαμογέλασε. Και άρχισε να μου μιλά για έναν άνθρωπο που άλλαξε τη χώρα του. Τον Πέπε. Τον Μουχίκα.
Χοσέ Μουχίκα, λοιπόν. Ο μόνος πρώην αντάρτης που μπήκε φυλακή για 14 χρόνια, βασανίστηκε, έζησε μέσα σε πηγάδια, σιωπές και παραισθήσεις, και βγήκε για να κυβερνήσει χωρίς εκδίκηση. Ο άνθρωπος που έγινε πρόεδρος της Ουρουγουάης και συνέχισε να ζει σ’ ένα αγρόκτημα, να οδηγεί το παλιό του σκαραβαίο, να φορά λινό πουκάμισο και να αρνείται τις παροχές του κράτους γιατί – όπως έλεγε – “δεν είναι ο κόσμος εδώ για να με υπηρετεί, αλλά για να τον υπηρετώ”.
Ο φτωχότερος πρόεδρος του κόσμου; Μπα. Ο πλουσιότερος άνθρωπος της ηθικής οικονομίας. Ένας φιλόσοφος με λάσπη στα παπούτσια και πολιτική σκέψη βαθιά σαν τις ρίζες ενός δέντρου που δεν γέρνει, ό,τι κι αν φυσάει.
Κατάργησε την απαγόρευση στην κάνναβη – όχι γιατί ήθελε μια ψευδο-προοδευτική πινελιά, αλλά γιατί πίστευε πως η ελευθερία και η πρόληψη δεν ποινικοποιούνται. Νομιμοποίησε τις αμβλώσεις και τους γάμους ομοφυλοφίλων – γιατί πίστευε στον άνθρωπο, όχι στο δόγμα. Μίλησε στον ΟΗΕ για την απληστία του κόσμου, την αυταπάτη της ευημερίας μέσα από τα αντικείμενα, και μας θύμισε ότι “ο χρόνος είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που έχουμε, όχι τα λεφτά”.
Αυτός ο άνθρωπος έζησε την κόλαση της απομόνωσης, βγήκε στον κόσμο, δεν εκδικήθηκε κανέναν, και πέθανε, όπως έζησε: με το κεφάλι ψηλά και το στόμα γεμάτο σιωπή.
Επιτάφιος για τον Πέπε
Εδώ κείτεται ένας γεωργός που έγινε αντάρτης. Ένας αντάρτης που έγινε κρατούμενος. Ένας κρατούμενος που έγινε ηγέτης. Ένας ηγέτης που έγινε παράδειγμα. Ο Πέπε μας.
Δεν τον θρήνησαν μόνο οι σύντροφοι. Τον έκλαψαν όσοι κουράστηκαν να προσποιούνται. Τον τίμησαν όσοι διψούν για απλότητα σε έναν κόσμο γεμάτο θόρυβο. Και τον αγαπήσαμε όσοι δεν πιστέψαμε ποτέ ότι για να είσαι ισχυρός, πρέπει να φωνάζεις.
Αν το χώμα της Ουρουγουάης έχει φωνή, σήμερα μουρμουράει ευχαριστώ. Αν τα φτωχά παιδιά της Λατινικής Αμερικής έχουν όνειρα, ο Πέπε τους τα έδειξε. Και αν το μέλλον κάποτε γίνει πιο δίκαιο, θα ‘ναι γιατί κάποιοι, σαν αυτόν, τόλμησαν να είναι έντιμοι.
Αντίο, José Mujica. Δεν ήσουν πρόεδρος. Ήσουν ποίημα που περπάτησε ανάμεσά μας. Και τώρα, η Γη έγινε λίγο πιο μόνη. Μα η ψυχή της, χάρη σε σένα, λίγο πιο ανθρώπινη.
