Το Βέτο, το SAFE και η Κερκόπορτα της Ανατολής

του (υπογράφοντος σαν να είχε βάλει τη σημαία του σε ευρωκοινοβουλευτικό έδρανο)

Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο των Βρυξελλών. Και αυτή τη φορά, δεν είναι απλώς το επόμενο πακέτο σκληρού cheddar στα ράφια του Carrefour στο Σεν Ζοσέ. Είναι η πολιτική. Είναι η δημοκρατία. Είναι το πρόγραμμα SAFE: το νέο υπερόπλο 150 δισεκατομμυρίων ευρώ της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ευρωπαϊκή άμυνα — ή, όπως λένε οι insiders, το νέο “ευρωκασέρι”.

Το SAFE φτιάχτηκε, υποτίθεται, για να προστατεύει τα σύνορα της Ευρώπης. Αλλά κάπου στην πορεία, ο μηχανισμός άρχισε να θυμίζει μαγαζί χωρίς ρολά: η Τουρκία, λέει, μπορεί να μπει μέσα, χωρίς να περάσει καν από την κεντρική είσοδο. Και κυρίως, χωρίς καν να χτυπήσει το κουδούνι της ομοφωνίας. Κυριολεκτικά: χωρίς βέτο από Ελλάδα και Κύπρο.

Πώς έγινε αυτό; Ποιος άνοιξε την κερκόπορτα; Ή μάλλον: ποιος την άφησε σκόπιμα ανοιχτή και παρίστανε πως απλώς είχε ρεύμα;

Η απάντηση ήρθε σαν γραμμή από δραματικό έργο πολιτικού θεάτρου: Ρομπέρτα Μέτσολα, πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, βγήκε μπροστά — και όχι με tweet, αλλά με επιστολή. Σκληρή. Ξεκάθαρη. Νομικά δομημένη σαν αρχαιοελληνικό επιχείρημα στο Συμπόσιο του Πλάτωνα. «Η διαδικασία είναι παράνομη», γράφει, «υπονομεύει το Κοινοβούλιο, παρακάμπτει τη δημοκρατία, και εισάγει την Τουρκία σαν ίση και όμοια χωρίς καν να ρωτήσει τους λαούς που θα πληρώσουν τον λογαριασμό».

Αλλά η Κομισιόν — αγέρωχη, με τη Φον ντερ Λάιεν στο τιμόνι — φαίνεται να έχει αποφασίσει πως το SAFE είναι το νέο της “όραμα”. Και όπως κάθε όραμα των Βρυξελλών, μυρίζει υπερφίαλη πολιτική διολίσθηση. Οι Τούρκοι μπαίνουν στο παιγνίδι με status “ομόνοοι”, “ομοϊδεάτες”, “ομότιμοι” — και εμείς εδώ, μεταξύ Φλώρινας και Ασπροπύργου, απλώς ψάχνουμε ακόμα το βέτο μας στον πάτο του υπουργικού τραπεζιού.

Ο Φαραντούρης του ΣΥΡΙΖΑ και ο Συρίγος της ΝΔ — μια σπάνια σύμπνοια που θυμίζει εποχές εθνικής συνεννόησης πριν πέσει το γκουβέρνο με SMS — συμφωνούν: το SAFE είναι νομικά σαθρό. Τραβάει Ευρώπη και Τουρκία σε έναν χορό δίχως νότες, δίχως συναινέσεις, δίχως καν ένα ρημαδοσυμβόλαιο με υπογραφές.

Μέσα σε όλα, η Ελλάδα… σιωπά. Κλασικά. Το ΥΠΕΞ παίζει τις σκιές του, κοιτά το ταβάνι και ετοιμάζει non-papers που γράφονται για να μη διαβαστούν. Η σύνοδος υπουργών εξωτερικών έρχεται, στις 27 Μαΐου. Εκεί θα φανεί αν θα υπάρξει βέτο — ή αν θα κρυφτούμε πίσω από φράσεις όπως “διπλωματική στρατηγική”, “αναμονή εξελίξεων”, και “σεβασμός στη διαδικασία”.

Ας είμαστε ξεκάθαροι: αν η Τουρκία μπει στο SAFE χωρίς βέτο από Ελλάδα και Κύπρο, τότε δεν φταίνε μόνο οι Βρυξέλλες. Φταίνε κι αυτοί που ψιθύρισαν «ας μην τα σπάσουμε τώρα» στα ενδότερα των ελληνικών υπουργείων. Φταίνε όσοι μετέτρεψαν τη δημοκρατία σε θέατρο σκιών με ευρωπαϊκή επιδότηση.

Και σε όποιον νομίζει πως η ευρωπαϊκή άμυνα είναι λογιστικό spreadsheet και όχι πολιτική βούληση, θυμίζουμε ότι η λέξη “ασφάλεια” χωρίς τη λέξη “εμπιστοσύνη” είναι απλώς μια άσκηση σε λογιστική ασυδοσία.

Η Ευρώπη παίζει με τη φωτιά. Και το SAFE — έτσι όπως στήθηκε — δεν είναι καταφύγιο. Είναι προσάναμμα.