Η αλόγιστη χρήση των αξονικών τομογραφιών απειλεί την υγεία των ασθενών

Η αξονική τομογραφία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά διαγνωστικά εργαλεία της σύγχρονης ιατρικής. Ωστόσο, η χρήση της δεν πρέπει να είναι ανεξέλεγκτη, καθώς η κατάχρησή της ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των ασθενών.

Σύμφωνα με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο ακτινοπροστασίας που τέθηκε σε εφαρμογή το 2019, κάθε εξέταση με ιοντίζουσα ακτινοβολία πρέπει να είναι τεκμηριωμένα αιτιολογημένη από τον γιατρό και να εγκρίνεται από τον ακτινολόγο που τη διενεργεί. Παρ’ όλα αυτά, πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο European Radiology δείχνει ότι το 15,6% των αξονικών τομογραφιών στην Ελλάδα δεν έχουν επαρκή αιτιολόγηση ή δεν έπρεπε να γίνουν.

Η μελέτη ανέλυσε 6.734 ανώνυμες παραπομπές σε 125 κέντρα σε επτά ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Τα αποτελέσματα ήταν ανησυχητικά, καθώς έως και το 40% των εξετάσεων σε όλη την Ευρώπη κρίθηκαν ακατάλληλες, με τη χώρα μας να εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά υπερσυνταγογράφησης.

Σε απάντηση αυτής της κατάστασης, η HERCA (Heads of the European Radiological Protection Competent Authorities) ξεκίνησε μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία ενημέρωσης με το σύνθημα «Επιλέγω την κατάλληλη απεικονιστική εξέταση για τον ασθενή μου!», την οποία υποστηρίζουν 21 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Ο στόχος της εκστρατείας είναι να ευαισθητοποιήσει τους επαγγελματίες υγείας και το κοινό για τη συνετή και ορθολογική χρήση των ιατρικών απεικονιστικών εξετάσεων, ώστε να προληφθεί η περιττή έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία.

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας, Αθανάσιος Χαλαζωνίτης, εξηγεί πως η αύξηση των απεικονιστικών εξετάσεων οφείλεται σε πολλούς παράγοντες: «Ο πληθυσμός γερνάει, τα προβλήματα υγείας πολλαπλασιάζονται και η τεχνολογική πρόοδος φέρνει συνεχώς νέες διαγνωστικές μεθόδους. Είναι πρακτικά αδύνατο για κάθε κλινικό γιατρό να παρακολουθεί την ταχύτητα αυτών των εξελίξεων, με αποτέλεσμα να μην είναι πάντα σε θέση να επιλέξει την πιο κατάλληλη εξέταση.»

Ο ίδιος επισημαίνει ότι σήμερα έχουμε πολύ περισσότερες εξετάσεις από ό,τι πριν από λίγα χρόνια. «Όλες είναι αναγκαίες, αλλά πρέπει να απαντούν σε ένα συγκεκριμένο κλινικό ερώτημα που λαμβάνει υπόψη το ατομικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό. Μια εξέταση μπορεί να μην είναι ενδεδειγμένη για κάποιον και να είναι για άλλον.»

Το Αμερικανικό Κολέγιο Ακτινολογίας έχει προτείνει έναν αλγόριθμο για την κατηγοριοποίηση των αξονικών τομογραφιών: απολύτως ενδεικνυόμενες, μετρίως ενδεικνυόμενες, μη ενδεικνυόμενες και αυτές που δεν πρέπει να γίνουν ποτέ. Αυτή η ταξινόμηση σκοπό έχει να βοηθήσει τους ιατρούς να αποφασίζουν πιο ορθολογικά και να περιορίσουν την αλόγιστη χρήση εξετάσεων.

Η υπερσυνταγογράφηση αξονικών τομογραφιών όχι μόνο επιβαρύνει τους ασθενείς με περιττή ακτινοβολία, αλλά και το σύστημα υγείας με περιττά κόστη, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για καλύτερη εκπαίδευση και αυστηρότερα πρωτόκολλα επιλογής εξετάσεων.