Η Ελλάδα που χάθηκε: 286 χωριά εξαφανίστηκαν από τον χάρτη σε 100 χρόνια
Η Ελλάδα έχει χωριά που ζουν και ανασαίνουν κάθε μέρα, άλλα που ζωντανεύουν μόνο το καλοκαίρι, και δυστυχώς πολλά που χάθηκαν για πάντα.
Αυτά είτε στέκουν ως φαντάσματα, μαρτυρώντας το πέρασμα του χρόνου, είτε έχουν εξαφανιστεί από τον χάρτη, θύματα φυσικών καταστροφών, τεχνολογικών αναγκών ή κοινωνικών αλλαγών. Κάθε χωριό κρύβει πίσω του μια ιστορία γεμάτη μνήμες και θυσίες.
Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2021, 286 χωριά και οικισμοί στην Ελλάδα είναι εντελώς ακατοίκητα, ενώ άλλα 1.391 έχουν λιγότερους από δέκα κατοίκους. Βρίσκονται κυρίως σε δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές, αλλά όχι μόνο. Πολλοί δηλώνουν ακόμη ως τόπο κατοικίας τους τέτοια χωριά, διατηρώντας τη σύνδεση με τις ρίζες τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Κάλλιο της Φωκίδας, βυθισμένο από το 1981 στα νερά της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, έργο ζωτικής σημασίας για την υδροδότηση της Αθήνας. Όταν υποχωρεί η στάθμη λόγω ανομβρίας, το χωριό αναδύεται, ξυπνώντας μνήμες και πόνο στους πρώην κατοίκους του, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.
Το Κάλλιο, άλλοτε ορεινό χωριό με περίπου 200 κατοίκους και ιστορία από τον 4ο αιώνα π.Χ., έχει αφήσει πίσω του αρχαιολογικούς θησαυρούς. Μεταξύ 1977-79 έγιναν εκτεταμένες ανασκαφές, αποκαλύπτοντας οχυρώσεις, ιερά, θέατρο και χιλιάδες πήλινα σφραγίσματα. Σήμερα, πολλά ευρήματα φιλοξενούνται σε μουσεία της περιοχής.
Παρόμοια είναι η μοίρα και του Σφεντυλίου στην Κρήτη, που βυθίστηκε στα νερά του φράγματος του Αποσελέμη. Από το 2000 ξεκίνησε σταδιακά η εγκατάλειψή του και το 2015 έμεινε εντελώς άδειο. Όταν η στάθμη πέφτει, το χωριό εμφανίζεται ξανά, ωστόσο τα σπίτια και οι δρόμοι του είναι ήδη ρημαγμένα, αφήνοντας πίσω τους μια σιωπηλή μαρτυρία του παρελθόντος.
Αυτές οι «Ατλαντίδες» της Ελλάδας δεν είναι απλά χωριά που χάθηκαν. Είναι σημεία αναφοράς μιας άλλης εποχής, που θυμίζουν τη φυσική και κοινωνική εξέλιξη, τις θυσίες της προόδου και τη διαρκή αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Κάθε βυθισμένο ή ερειπωμένο χωριό κρύβει ιστορίες ανθρώπων, πολιτισμού και μνήμης, που αξίζει να μην ξεχνάμε.
