Η υπερβολική χρήση αξονικών τομογραφιών απειλεί την υγεία των ασθενών
Η αξονική τομογραφία είναι ένα από τα πιο σημαντικά διαγνωστικά εργαλεία της σύγχρονης ιατρικής. Ωστόσο, δεν είναι πάντα η κατάλληλη εξέταση και η αλόγιστη χρήση της μπορεί να προκαλέσει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των ασθενών.
Το 2019 τέθηκε σε ισχύ ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο ακτινοπροστασίας, που απαιτεί κάθε εξέταση με ιοντίζουσα ακτινοβολία να είναι τεκμηριωμένα αιτιολογημένη από τον γιατρό και εγκεκριμένη από τον ακτινολόγο. Παρά αυτή τη ρύθμιση, μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο European Radiology δείχνει ότι το 15,6% των αξονικών τομογραφιών στην Ελλάδα δεν έχουν επαρκή αιτιολόγηση ή δεν θα έπρεπε να πραγματοποιούνται.
Στην έρευνα αναλύθηκαν 6.734 ανώνυμες παραπομπές για αξονική τομογραφία από 125 κέντρα σε επτά ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Τα ευρήματα ήταν ανησυχητικά, με έως και 40% των εξετάσεων να χαρακτηρίζονται ακατάλληλες συνολικά και τη χώρα μας να κατέχει την αρνητική πρωτιά στην υπερσυνταγογράφηση.
Αυτή η κατάσταση ώθησε τη HERCA (Heads of the European Radiological Protection Competent Authorities) να ξεκινήσει μια πανευρωπαϊκή καμπάνια ενημέρωσης με σύνθημα: «Επιλέγω την κατάλληλη απεικονιστική εξέταση για τον ασθενή μου!». Η πρωτοβουλία υποστηρίζεται από 21 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση τόσο των επαγγελματιών υγείας όσο και του κοινού, για τη συνετή χρήση των ιατρικών απεικονίσεων.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας, Αθανάσιος Χαλαζωνίτης, εξηγεί τους λόγους πίσω από την υπερσυνταγογράφηση: «Οι απεικονιστικές εξετάσεις αυξάνονται συνεχώς, καθώς ο πληθυσμός γερνάει και τα προβλήματα υγείας πολλαπλασιάζονται. Παράλληλα, η τεχνολογική πρόοδος φέρνει νέες μεθόδους, και είναι δύσκολο για κάθε κλινικό γιατρό να παρακολουθεί αυτές τις αλλαγές, με αποτέλεσμα να μην επιλέγει πάντα την πιο κατάλληλη εξέταση».
Σημειώνει επίσης ότι όλες οι εξετάσεις πρέπει να απαντούν σε ένα συγκεκριμένο κλινικό ερώτημα, λαμβάνοντας υπόψη το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς. Μια εξέταση που είναι ενδεδειγμένη για έναν ασθενή μπορεί να μην είναι για άλλον.
Το Αμερικανικό Κολέγιο Ακτινολογίας έχει προτείνει έναν αλγόριθμο για την κατηγοριοποίηση των αξονικών εξετάσεων σε απολύτως ενδεικνυόμενες, μετρίως ενδεικνυόμενες, μη ενδεικνυόμενες και αυτές που δεν πρέπει να γίνουν, προκειμένου να προστατευθεί ο ασθενής από την περιττή έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία και να βελτιωθεί η ποιότητα της ιατρικής φροντίδας.
