Χασάν Ταχσίν πασάς: Ο πασάς που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στους Έλληνες με τιμή και αρχές
Στις 26 Οκτωβρίου 1912, η Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό, σηματοδοτώντας μια κορυφαία στιγμή στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Ένας από τους μεγάλους πρωταγωνιστές αυτής της ιστορικής στιγμής ήταν ο Οθωμανός στρατηγός Χασάν Ταχσίν πασάς, ο οποίος, παρά τις έντονες πιέσεις και τις δελεαστικές προτάσεις των Βουλγάρων, επέμεινε να παραδώσει την πόλη αποκλειστικά στους Έλληνες.
Ο γιος του, Κενάν Μεσαρέ, υπασπιστής και πολύγλωσσος (έμαθε έξι γλώσσες, μεταξύ των οποίων και τα ελληνικά), θυμάται στη συνέντευξή του στον «Ελληνικό Βορρά» το 1960 τις προσπάθειες των Βουλγάρων να δωροδοκήσουν τον πατέρα του ώστε να υπογράψει παραχώρηση της Θεσσαλονίκης και στους δύο λαούς ταυτόχρονα. «Δεν δέχτηκε ούτε καν να συζητήσει», αναφέρει ο Κενάν, καταδεικνύοντας το ήθος και την ακεραιότητα του πατέρα του.
Ο Χασάν Ταχσίν πασάς, γεννημένος το 1845 στο Μεσαρή της Αλβανίας, σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων και είχε βαθιά γνώση και σεβασμό προς την ελληνική γλώσσα και κουλτούρα. Ξεκίνησε την καριέρα του ως αγροφύλακας στην Κατερίνη και αργότερα ανέβηκε τα σκαλοπάτια της Οθωμανικής στρατιωτικής ιεραρχίας, φτάνοντας να διοικεί την Οθωμανική Χωροφυλακή στα Ιωάννινα και να ηγηθεί στρατιωτικών δυνάμεων σε κρίσιμες περιοχές όπως η Κρήτη, όπου με δικαιοσύνη προσπάθησε να γεφυρώσει τις διαφορές μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων.
Το 1895, υπήρξε ο προστάτης της Δωδεκάδελτης Επιγραφής – ενός αρχαιολογικού θησαυρού που αποτελεί τη βάση του Ευρωπαϊκού Ποινικού Δικαίου – σώζοντάς την από αρχαιοκάπηλους. Πήρε μέρος σε μάχες στη Θεσσαλία το 1897, όπου διακρίθηκε, και τιμήθηκε από τον ίδιο τον σουλτάνο με ένα πορτρέτο ζωγραφισμένο από τον Φάουστο Τζονάρο.
Η διοικητική του ικανότητα τον οδήγησε στη διοίκηση της Υεμένης, όπου κατάφερε να επιτύχει ειρήνη σε μια ασταθή περιοχή. Το 1911 τοποθετήθηκε διοικητής του 3ου Σώματος Στρατού στη Θεσσαλονίκη, όπου μεταξύ των υπό τις διαταγές του ήταν και ο μετέπειτα Ατατούρκ, Ταγματάρχης Μουσταφά Κεμάλ.
Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, με τη σύζυγό του Χατιτζέ Ελμάζ, ελληνικής καταγωγής και μουσουλμάνα, και τα παιδιά τους, μεταξύ των οποίων ο Κενάν, που παρέμεινε στην πόλη μετά την απελευθέρωσή της.
Ο Χασάν Ταχσίν πασάς παραμένει μια ξεχωριστή ιστορική μορφή, σύμβολο τιμής και αφοσίωσης, που με την πράξη του να παραδώσει τη Θεσσαλονίκη αποκλειστικά στους Έλληνες απέδειξε πως ο σεβασμός στις αρχές και η ακεραιότητα μπορούν να υπερβούν τις πολιτικές πιέσεις και συμφέροντα.
