Κληρονομιές: Αυξάνεται το μερίδιο των συζύγων και εισάγονται κληρονομικές συμβάσεις

Μια σημαντική αναθεώρηση στο κληρονομικό δίκαιο βρίσκεται προ των πυλών, με την ειδική επιτροπή υπό τον καθηγητή Απόστολο Γεωργιάδη να παραδίδει τις προτάσεις της στο υπουργείο Δικαιοσύνης τον Σεπτέμβριο.

Οι προτάσεις, που φέρουν την υπογραφή της Καθημερινής, εστιάζουν σε καθοριστικά θέματα όπως η διαχείριση των ιδιόγραφων διαθηκών, ο χειρισμός των χρεών που μεταφέρονται με την κληρονομιά, αλλά και η εισαγωγή καινοτόμων θεσμών, όπως οι κληρονομικές συμβάσεις.

Το πιο επίμαχο ζήτημα παραμένει η αντιμετώπιση των χρεών που κληρονομούνται. Σήμερα, όποιος αποδέχεται μια κληρονομιά ευθύνεται με όλη του την περιουσία για τα χρέη του θανόντος. Η επιτροπή συζήτησε την πρόταση να διατηρείται η κληρονομιά ως ξεχωριστή περιουσία, ώστε τα χρέη να καλύπτονται μόνο από αυτήν, αλλά αρκετά μέλη αντέδρασαν φοβούμενα ότι έτσι θα αδικηθούν οι δανειστές και οι τράπεζες.

Μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές αφορά την προστασία του/της συζύγου στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής, δηλαδή όταν δεν υπάρχει διαθήκη. Σήμερα, ο/η σύζυγος λαμβάνει το 25% της κληρονομιάς, ενώ το υπόλοιπο πάει στα παιδιά. Η πρόταση προβλέπει την αύξηση του ποσοστού του συζύγου στο 33,3%, διατηρώντας τα 2/3 για τα τέκνα. Σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν παιδιά, το ποσοστό του συζύγου μένει στο 50%.

Αντίθετα, οι σύντροφοι εκτός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης δεν κληρονομούν εάν δεν υπάρχει διαθήκη, όμως θα έχουν το δικαίωμα να παραμείνουν στην κατοικία του θανόντος για περιορισμένο χρόνο, όπως τρία χρόνια.

Ένα νέο θεσμικό εργαλείο που εισάγεται είναι οι κληρονομικές συμβάσεις, μέσω των οποίων ο διαθέτης μπορεί εν ζωή να συμφωνεί με τους μελλοντικούς κληρονόμους για τη διανομή της περιουσίας. Αυτές οι συμβάσεις θα είναι δεσμευτικές και θα περιλαμβάνουν όρους ανάκλησης, για παράδειγμα αν κάποιος κληρονόμος τελέσει αδίκημα.

Αλλαγές προτείνονται και στον θεσμό της νόμιμης μοίρας. Μέχρι τώρα, ακόμη και αν κάποιος αποκλειόταν από διαθήκη, δικαιούνταν ένα ελάχιστο ποσοστό της περιουσίας, συνήθως το 25%. Με τη νέα ρύθμιση, ο αποκλεισμένος κληρονόμος δεν θα έχει μερίδιο σε ακίνητα ή κινητή περιουσία, αλλά θα λάβει χρηματική αποζημίωση, αποτρέποντας έτσι τον κατακερματισμό της περιουσίας σε μικρά μερίδια και ενισχύοντας την ελευθερία διάθεσης του διαθέτη.

Νομικοί κύκλοι σχολιάζουν πως οι προτεινόμενες αλλαγές προσφέρουν διπλό όφελος: μειώνουν τα κληρονομικά αδιέξοδα που προκύπτουν από τη διάσπαση της περιουσίας και παράλληλα ενισχύουν την ατομική ελευθερία διάθεσης, φέρνοντας το ελληνικό δίκαιο πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα.