Μόνιμη Έκθεση των Δεσμωτών του Φαλήρου δίπλα στο ΚΠΙΣΝ από το ΥΠΠΟ

Το Υπουργείο Πολιτισμού προχωρά στη μόνιμη ανάδειξη του μοναδικού αρχαιολογικού ευρήματος των «Δεσμωτών» στην Εσπλανάδα του Φαλήρου, δίπλα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Το έργο, προϋπολογισμού 6,5 εκατομμυρίων ευρώ, χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και κινείται εντός χρονοδιαγράμματος. Το εύρημα, που χρονολογείται στον β’ μισό του 7ου αιώνα π.Χ., αποτελεί σπάνιο δείγμα ομαδικής ταφής και έχει παγκόσμιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Η έκθεση δημιουργείται εντός μουσειακού κελύφους, σχεδιασμένου να υπηρετεί όχι μόνο την προβολή του ευρήματος αλλά και την κατανόηση της ιστορικής περιόδου – μια εποχή έντονων κοινωνικών και πολιτικών αναταράξεων στην Αθήνα. Το εύρημα και ο χώρος συνιστούν μια ενότητα όπου η αρχαιολογική μαρτυρία συναντά την ιστορία, χωρίς να εγκλωβίζει το βλέμμα στη βία της εικόνας.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη επισημαίνει: «Το σημαντικό εύρημα των Δεσμωτών αφορά στην ομαδική ταφή ανθρώπινων σκελετών που βρέθηκε το 2016 κατά την κατασκευή του ΚΠΙΣΝ. Η εκτέλεση έγινε επί τόπου, με τα άτομα αλυσοδεμένα, καθώς οι σκελετοί φέρουν μεταλλικά δεσμά. Από το 2016 έως το 2020 δεν εξασφαλίστηκε η προστασία του ευρήματος, με αποτέλεσμα μέρος του να χαθεί. Το 2020 αποφασίστηκε η προσωρινή απόσπασή του και η μετέπειτα επανατοποθέτηση μετά την εξυγίανση του εδάφους. Το νέο μόνιμο κέλυφος, λιτό και υπόγειο, εντάσσεται αρμονικά στην Εσπλανάδα, επιτρέποντας την καλύτερη θέαση και κατανόηση από τους επισκέπτες».

Η μουσειολογική προσέγγιση εστιάζει στον αρχαιολογικό χώρο ως ιστορικό τόπο, με σεβασμό στους νεκρούς και τη διατήρηση του μνημείου εντός του χώρου. Το κτήριο, περίπου 920 τ.μ., οδηγεί τους επισκέπτες καθοδικά στον ημιυπαίθριο κυλινδρικό χώρο, όπου τα οστά των Δεσμωτών εκτίθενται πίσω από υαλόφρακτα ανοίγματα, καθώς ο χώρος δεν είναι άμεσα επισκέψιμος για λόγους προστασίας.

Η αφηγηματική ροή της έκθεσης αναπτύσσεται σε έξι θεματικές ενότητες: από την ενημέρωση για το ευαίσθητο θέμα της ταφής, την καθοδική μετάβαση στον χρόνο, τη χωροταξική σχέση του Φαλήρου με την αρχαία Αθήνα, τις ταφικές πρακτικές και έθιμα, έως την κατανόηση του πολιτικού πλαισίου που οδήγησε στη γέννηση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Στο τέλος, ο επισκέπτης φτάνει στον χώρο σιωπής όπου εκτίθενται οι σκελετοί, κεντρικό σημείο της επίσκεψης, μέσα σε μια ατμόσφαιρα σεβασμού και πνευματικής εμβάθυνσης.