Ο Χαλασμός των Κλεφτών στον Μοριά το 1806 και η Διαφυγή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
Η ιστορία του λεγόμενου «χαλασμού» των κλεφτών στην Πελοπόννησο το 1806 αποτελεί ένα σχετικά ανεξερεύνητο κεφάλαιο της νεότερης ελληνικής ιστορίας, κυρίως λόγω της έλλειψης επαρκούς βιβλιογραφίας. Ωστόσο, το 2025 κυκλοφόρησε το βιβλίο του John C. Alexander, «ΛΗΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ ΣΤΟΝ ΜΩΡΙΑ 1685-1806», που εξετάζει διεξοδικά το θέμα, αποκαλύπτοντας το μέγεθος του διωγμού και την εξόντωση των Κολοκοτρωναίων. Ο ίδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κατάφερε να διαφύγει και να καταφύγει στη Ζάκυνθο, γεγονός που είχε καθοριστική σημασία για την πορεία της ελληνικής επανάστασης.
Η κατάσταση στην Πελοπόννησο στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν ιδιαίτερα τεταμένη, εν μέρει λόγω της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο και της αποστολής γαλλικών όπλων στη Μάνη. Ο πασάς της Τριπολιτσάς ανησυχούσε για τις πειρατικές επιδρομές των Μανιατών και την ευρύτερη αναστάτωση που επικρατούσε. Το 1803, ο Αντιναύαρχος Σερεμέτ μπέης, με τη συνδρομή του μπας κοτζαμπάση της Ύδρας Βούλγαρη, καθαίρεσε τον μπέη της Μάνης Κουμουνδουράκη, κατηγορώντας τον για ανοχή στην πειρατεία και ύποπτες συνεννοήσεις. Στη θέση του τοποθέτησε τον Αντώνιο Γρηγοράκη, ο οποίος είχε εντολή να συλλάβει και να εξοντώσει τους αντιπάλους του, μεταξύ των οποίων και τον περίφημο κλέφτη Ζαχαρία Μπαρμπιτσιώτη.
Οι συγκρούσεις μεταξύ κλεφτών και κοτζαμπάσηδων ήταν συχνές. Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης αναφέρει στα Απομνημονεύματά του ότι, παρά τις αντιπαραθέσεις, «επολεμούσαμε και έπειτα εσμίγαμεν έξω». Τον χρόνο αυτό, τόσο ο Θεόδωρος όσο και ο αδελφός του Ιωάννης υπηρετούσαν ως κάποι, δηλαδή ένοπλοι στην υπηρεσία κοτζαμπάσηδων, και κάποιες φορές συμμετείχαν στην καταδίωξη των κλεφτών.
Το ξεκίνημα των διωγμών συνδέεται με το συνοδικό επιτίμιο του Πατριάρχη Καλλίνικου Δ’ το 1804, με το οποίο αφορίζονταν όσοι συνδράμουν και υποθάλπουν τους κλέφτες, όχι όμως οι ίδιοι οι κλέφτες. Το επιτίμιο αυτό, μαζί με σουλτανικό φιρμάνι, έφτασε στην Τριπολιτσά στα τέλη του 1805 και αποτέλεσε το θεσμικό υπόβαθρο για την οργανωμένη καταδίωξη.
Υπάρχουν δύο εκδοχές για το πώς οργανώθηκε η επιχείρηση: είτε οι πρόκριτοι συγκεντρώθηκαν στην Τριπολιτσά και μετά επέστρεψαν στις περιοχές τους ορκισμένοι ή υπό απειλή να ξεκινήσουν το ανθρωποκυνηγητό, είτε ο σερασκέρης του Μοριά Οσμάν Πασάς διέταξε επίσημα την κινητοποίηση του πληθυσμού για την καταδίωξη των «ληστών». Το ανθρωποκυνηγητό ξεκίνησε στις αρχές Ιανουαρίου 1806, με συλλήψεις και εκτελέσεις που οδήγησαν σε σημαντική αποδυνάμωση των κλεφτικών ομάδων.
Οι κλέφτες, παρά τις διαρκείς επιθέσεις, συνέχισαν να δρουν, εμπλεκόμενοι σε συγκρούσεις με τους σεϊμένηδες, τους άτακτους φρουρούς της οθωμανικής εξουσίας. Ωστόσο, ο διωγμός του 1806 αποτέλεσε ορόσημο στην προσπάθεια εξόντωσης των κλεφτών, με εξαίρεση την επιβίωση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που αργότερα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ελληνική επανάσταση.
