Θεσσαλονίκη: Εορτασμός Αγίου Δημητρίου και 113ης Επετείου Απελευθέρωσης
Σήμερα η Θεσσαλονίκη γιορτάζει με επίσημες εκδηλώσεις τον πολιούχο της, Άγιο Δημήτριο, και ταυτόχρονα την 113η επέτειο από την απελευθέρωσή της από τον οθωμανικό ζυγό.
Ο Άγιος Δημήτριος, γεννημένος το 280 μ.Χ., μαρτύρησε το 306 μ.Χ. υπό την εξουσία του Γαλέριου, με τη μνήμη του να τιμάται στον ομώνυμο ναό, όπου διατηρείται η κρύπτη του. Θεωρείται θαυματουργός και προστάτης της πόλης, λόγω της ιστορικής του σύνδεσης με την υπεράσπιση της Θεσσαλονίκης.
Τα ιερά λείψανα και η τιμία κάρα του Αγίου, που βρέθηκαν στο Σαν Λορέντζο της Ιταλίας, μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη το 1979 και το 1980 αντίστοιχα, με πρωτοβουλία του μητροπολίτη Παντελεήμονα Β’. Από τότε φυλάσσονται στον ναό του Αγίου Δημητρίου, αποτελώντας τόπο προσκυνήματος.
Η απελευθέρωση της πόλης το 1912 συνέβη την ημέρα της εορτής του Αγίου, στις 26 Οκτωβρίου, γεγονός που ενίσχυσε την παραδοσιακή σύνδεση μεταξύ του πολιούχου και της ιστορικής στιγμής.
Στις 26 Οκτωβρίου 1912, υπό τον αυξανόμενο κλοιό των ελληνικών δυνάμεων, ο τούρκος αρχιστράτηγος Χασάν Ταχσί Πασάς υπέγραψε το πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης. Το έγγραφο υπέγραψαν από την ελληνική πλευρά ο αντισυνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης και ο λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς, με το άρθρο 3 να ορίζει την παράδοση της πόλης στον Ελληνικό Στρατό μέχρι την οριστική ειρήνη.
Στην παράδοση περιλαμβάνονταν 25.000 Τούρκοι οπλίτες και περίπου 1.000 αξιωματικοί, καθώς και πολεμικός εξοπλισμός, όπως 70 πυροβόλα και 30 πολυβόλα.
Η πρώτη ελληνική στρατιωτική μονάδα εισήλθε στη Θεσσαλονίκη το μεσημέρι της 27ης Οκτωβρίου, όπου υποδέχτηκε θερμά ο τοπικός πληθυσμός. Ακολούθησαν πανηγυρικές εκδηλώσεις και εγκατάσταση στο Διοικητήριο.
Την 28η Οκτωβρίου, παρά τη βροχή, ο διάδοχος του θρόνου και αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος εισήλθε θριαμβευτικά στην πόλη, με δοξολογία στον ναό του Αγίου Μηνά και παρέλαση της Ι Μεραρχίας.
Την επόμενη μέρα, ο βασιλιάς Γεώργιος επισκέφτηκε τη Θεσσαλονίκη, όπου έγινε επίσημη έπαρση της σημαίας στον Λευκό Πύργο και ρίψη 21 χαιρετιστήριων βολών από πυροβόλα.
Το στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού βρισκόταν 25 χιλιόμετρα έξω από την πόλη, στο Τόψιν (σημερινή Γέφυρα Χαλκηδόνος), όπου διεξήχθησαν οι διαπραγματεύσεις παράδοσης μεταξύ των αρχιστρατήγων Κωνσταντίνου και Χασάν Ταχσί Πασά.
Σήμερα, στο κτίριο αυτό λειτουργεί το Στρατιωτικό Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων ΤΟΨΙΝ, που στεγάζει πολεμικά κειμήλια, στολές, όπλα, μετάλλια και άλλα ιστορικά αντικείμενα των Βαλκανικών Πολέμων, αναδεικνύοντας τη στρατιωτική και εθνική ιστορία της περιοχής.
