TRAPPIST-1e: Εξωπλανήτης με προοπτική κατοίκησης αποκαλύπτεται από το τηλεσκόπιο James Webb
Ο εξωπλανήτης TRAPPIST-1e, σε απόσταση περίπου 40 ετών φωτός, έχει τραβήξει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας μετά τις πρώτες παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου James Webb που υποδεικνύουν πιθανή παρουσία ατμόσφαιρας.
Το σύστημα TRAPPIST-1, ανακαλυφθέν το 2016 από Βέλγους αστρονόμους, αποτελείται από επτά βραχώδεις πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από έναν «ερυθρό νάνο». Τρεις εξ αυτών βρίσκονται εντός της κατοικήσιμης ζώνης, καθιστώντας το σύστημα μοναδικό για μελέτες κατοικήσιμων κόσμων.
Οι επιστήμονες έχουν επικεντρωθεί ιδιαίτερα στον τέταρτο πλανήτη, TRAPPIST-1e, και δημοσίευσαν τα πρώτα αποτελέσματα στο περιοδικό The Astrophysical Journal Letters. Οι τέσσερις παρατηρήσεις του 2023 δεν απέκλεισαν την ύπαρξη ατμόσφαιρας, γεγονός που ενισχύει την αισιοδοξία για την ύπαρξή της. Ο αστρονόμος Νέστορ Εσπίνοζα τόνισε: «Το όνειρο παραμένει ζωντανό. Μπορεί να έχει ατμόσφαιρα», ενώ έχουν προγραμματιστεί επιπλέον 15 παρατηρήσεις.
Μέχρι στιγμής, το James Webb έχει αποκλείσει ατμόσφαιρα μόνο στον TRAPPIST-1b, τον πλησιέστερο πλανήτη στο άστρο. Για τον TRAPPIST-1e, τα δεδομένα αποκλείουν μια πρωτογενή υδρογονοβασισμένη ατμόσφαιρα και μια ατμόσφαιρα πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα, όπως αυτή της Αφροδίτης ή του Άρη.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η ατμόσφαιρα του TRAPPIST-1e πιθανόν να είναι πλούσια σε άζωτο, παρόμοια με τη Γη ή τον Τιτάνα. Ο πλανήτης έχει μέγεθος συγκρίσιμο με τη Γη και ολοκληρώνει μια τροχιά γύρω από το άστρο του σε μόλις έξι ημέρες.
Λόγω του μικρού μεγέθους του άστρου, όλοι οι πλανήτες του συστήματος βρίσκονται πολύ κοντά του, σε απόσταση που στο ηλιακό μας σύστημα θα τους επέτρεπε να χωρέσουν εντός της τροχιάς του Ερμή.
Οι μελέτες βασίζονται στην παρατήρηση της μείωσης της φωτεινότητας του άστρου όταν ο πλανήτης περνά μπροστά του. Οι αλλαγές στο φως που ανιχνεύει το τηλεσκόπιο αποκαλύπτουν στοιχεία για τη σύσταση της ατμόσφαιρας. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι μελλοντικές παρατηρήσεις θα εντοπίσουν αέρια όπως το μεθάνιο, το οποίο σε πλανήτη όπως η Γη συνδέεται με τη βιολογική δραστηριότητα.
Ο Νέστορ Εσπίνοζα επισημαίνει: «Η επιβεβαίωση μιας τέτοιας ατμόσφαιρας θα ήταν επαναστατική. Θα έλυνε τη διαμάχη για το αν οι πλανήτες γύρω από ερυθρούς νάνους μπορούν να διατηρήσουν ατμόσφαιρα. Αν ισχύει, τότε οι δυνατότητες για ζωή στο σύμπαν θα πολλαπλασιαστούν».
Η καθηγήτρια Σάρα Σίγκερ από το MIT τόνισε ότι τα δεδομένα αποκλείουν ατμόσφαιρες τύπου Αφροδίτης ή Άρη, εστιάζοντας πλέον σε πιο γήινα σενάρια. Η ολοκλήρωση των νέων παρατηρήσεων αναμένεται έως το τέλος του έτους, με ενδεχόμενη συνέχιση για περαιτέρω μελέτες.
Ακόμα και εάν τελικά δεν διαπιστωθεί ύπαρξη ατμόσφαιρας, οι επιστήμονες θεωρούν πως το αποτέλεσμα θα αποτελέσει σημαντικό βήμα, προσφέροντας πολύτιμες γνώσεις για τις συνθήκες σε εξωπλανήτες και ανοίγοντας τον δρόμο για μελλοντικές εξερευνήσεις με ισχυρότερα τηλεσκόπια.
