Trappist-1e: Ο εξωπλανήτης με όνομα μπίρας που μπορεί να φιλοξενήσει ζωή
Ο εξωπλανήτης TRAPPIST-1e, που φέρει όνομα εμπνευσμένο από την περίφημη βελγική μοναστηριακή μπίρα, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 40 ετών φωτός από τη Γη και έχει τραβήξει τα βλέμματα της επιστημονικής κοινότητας. Οι πρόσφατες παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb υποδεικνύουν ότι ίσως διαθέτει ατμόσφαιρα, γεγονός που τον καθιστά εξαιρετικά ενδιαφέρον ως πιθανό «καταφύγιο» για την ανθρωπότητα.
Το σύστημα TRAPPIST-1, που ανακαλύφθηκε το 2016 από Βέλγους αστρονόμους, περιλαμβάνει επτά βραχώδεις πλανήτες γύρω από έναν ερυθρό νάνο. Τρεις από αυτούς βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη, όπου οι συνθήκες ίσως επιτρέπουν την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή.
Οι επιστήμονες έχουν εστιάσει στον TRAPPIST-1e, τον τέταρτο πλανήτη από το άστρο του, και δημοσίευσαν τα πρώτα αποτελέσματα στο περιοδικό The Astrophysical Journal Letters. Οι τέσσερις παρατηρήσεις που έγιναν το 2023 δεν απέκλεισαν την ύπαρξη ατμόσφαιρας, γεγονός που ενισχύει τις ελπίδες για την ύπαρξη κατάλληλων συνθηκών. Όπως δήλωσε ο αστρονόμος Νέστορ Εσπίνοζα, «Το όνειρο παραμένει ζωντανό. Μπορεί να έχει ατμόσφαιρα», ενώ ήδη έχουν προγραμματιστεί άλλες 15 παρατηρήσεις.
Μέχρι στιγμής, το τηλεσκόπιο James Webb έχει αποκλείσει ατμόσφαιρα μόνο στον TRAPPIST-1b, τον πλησιέστερο πλανήτη στο άστρο. Για τον TRAPPIST-1e, αποκλείεται μια πρωτογενής, υδρογονοβασισμένη ατμόσφαιρα, καθώς και μία πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα, όπως αυτή της Αφροδίτης ή του Άρη.
Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η ατμόσφαιρα του Trappist-1e μπορεί να είναι πλούσια σε άζωτο, παρόμοια με αυτή της Γης ή του Τιτάνα, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες ύπαρξης συνθηκών φιλικών για ζωή.
Ο πλανήτης έχει μέγεθος παρόμοιο με της Γης και ολοκληρώνει μία πλήρη τροχιά γύρω από το άστρο του μέσα σε έξι ημέρες. Λόγω του μικρού μεγέθους του ερυθρού νάνου, όλοι οι πλανήτες του συστήματος βρίσκονται πολύ κοντά στο άστρο τους. Αν τοποθετούνταν στο ηλιακό μας σύστημα, θα χωρούσαν στην τροχιά του Ερμή.
Οι μελέτες γίνονται με την παρατήρηση της μείωσης της φωτεινότητας του άστρου όταν ο πλανήτης περνά μπροστά του. Η ανάλυση αυτών των αλλαγών στο φως αποκαλύπτει στοιχεία για τη σύσταση της ατμόσφαιρας. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι οι επόμενες παρατηρήσεις θα εντοπίσουν αέρια όπως το μεθάνιο, που στη Γη σχετίζεται άμεσα με τη ζωή.
Ο Νέστορ Εσπίνοζα τόνισε ότι «Η επιβεβαίωση μιας τέτοιας ατμόσφαιρας θα ήταν επαναστατική. Θα έλυνε τη διαμάχη για το αν οι πλανήτες γύρω από ερυθρούς νάνους μπορούν να διατηρήσουν ατμόσφαιρα. Αν ισχύει, τότε οι δυνατότητες για ζωή στο σύμπαν θα πολλαπλασιαστούν».
Η καθηγήτρια Σάρα Σίγκερ από το MIT υπογράμμισε ότι τα τωρινά δεδομένα αποκλείουν ατμόσφαιρες τύπου Αφροδίτης ή Άρη, εστιάζοντας πλέον σε πιο γήινα σενάρια. Η ολοκλήρωση των νέων παρατηρήσεων αναμένεται έως το τέλος του έτους, με πιθανή συνέχεια για ακόμα πιο εκτεταμένες μελέτες.
Ακόμα κι αν τελικά δεν βρεθεί ατμόσφαιρα, οι επιστήμονες επισημαίνουν πως το αποτέλεσμα θα έχει μεγάλη σημασία, καθώς θα προσφέρει νέες γνώσεις για τις συνθήκες ζωής σε άλλους πλανήτες και θα ανοίξει το δρόμο για μελλοντικά πιο ισχυρά τηλεσκόπια.
