ΥΠΠΟ: Μόνιμη έκθεση των Δεσμωτών του Φαλήρου δίπλα στο ΚΠΙΣΝ

Το Υπουργείο Πολιτισμού προχωρά στην ανάδειξη του μοναδικού αρχαιολογικού ευρήματος των «Δεσμωτών» στην Εσπλανάδα του Φαλήρου, δίπλα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Με χρηματοδότηση 6,5 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, κατασκευάζεται μόνιμη έκθεση εντός προστατευτικού μουσειακού κελύφους, σύμφωνα με το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα.

Το εύρημα, που χρονολογείται στον β’ μισό του 7ου αιώνα π.Χ., αποτελεί ομαδική ταφή ανθρώπινων σκελετών αλυσοδεμένων επί τόπου της εκτέλεσης, ένα σπάνιο και παγκοσμίου ενδιαφέροντος ιστορικό τεκμήριο. Η έκθεση στοχεύει στην ιστορική κατανόηση του επεισοδίου, αποφεύγοντας την εστίαση στη βία, ενώ συνδέει το εύρημα με το χώρο, όπου η αρχαιολογική έρευνα συναντά την ιστορία.

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη τόνισε: «Το σημαντικό εύρημα των Δεσμωτών του Φαλήρου αφορά στην ομαδική ταφή ανθρώπινων σκελετών η οποία εντοπίστηκε, τον Μάρτιο του 2016, στο πλαίσιο κατασκευής του έργου ανέγερσης του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η εκτέλεση των “Δεσμωτών”, σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, έγινε επί τόπου. Τα άτομα ετάφησαν αλυσοδεμένα, καθώς σκελετοί φέρουν ακόμα τα μεταλλικά δεσμά τους. Από το 2016 ως το 2020, δεν διασφαλίστηκε επαρκώς η προστασία του ευρήματος, με αποτέλεσμα μέρος του να χαθεί. Το 2020, προκειμένου να προστατευθεί, με τον καλλίτερο δυνατό τρόπο το εύρημα, αποφασίστηκε η προσωρινή απόσπασή του και η επανατοποθέτησή του στην ίδια ακριβώς θέση, μετά την εξυγίανση του εδάφους.»

Το κτήριο που κατασκευάζεται έχει λιτή και διακριτή μορφή, καλύπτει περίπου 920 τ.μ. και εντάσσεται αρμονικά στην Εσπλανάδα. Μέσω καθοδικής πορείας, οι επισκέπτες διασχίζουν σταδιακά το χώρο και τον χρόνο, μεταβαίνοντας από το σύγχρονο περιβάλλον του ΚΠΙΣΝ στον αρχαίο Φάληρο και στο ιστορικό πλαίσιο του 7ου αιώνα π.Χ.

Η μουσειολογική προσέγγιση εστιάζει στην παρουσίαση του χώρου ως ιστορικού τόπου και στην ευαισθητοποίηση του επισκέπτη για την αντιμετώπιση του ευρήματος, με σεβασμό προς τους νεκρούς και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο. Ο χώρος των σκελετών δεν είναι επισκέψιμος, αλλά είναι ορατός από μεγάλες υαλόφρακτες επιφάνειες, διασφαλίζοντας την προστασία του.

Η αφηγηματική ροή της έκθεσης περιλαμβάνει θεματικές ενότητες που καλύπτουν την πρόσβαση, την ιστορική κατάβαση στον χρόνο, τη γεωγραφική και πολιτισμική τοποθέτηση του Φαλήρου, τις ταφικές πρακτικές, καθώς και την ερμηνεία των ευρημάτων στο πλαίσιο της γένεσης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Τελικός σταθμός της επίσκεψης είναι ο χώρος σιωπής όπου εκτίθενται οι «Δεσμώτες», προσφέροντας στον επισκέπτη μια βαθιά και συγκινησιακά φορτισμένη εμπειρία που συνδέει το παρελθόν με το παρόν.